ΣΑΗΕΝΤΟΛΟΓΙΑ:
ΜΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΙΣΗ
των
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΔΟΓΜΑΤΩΝ

X.I. Μερικες Ομοιοτητες της Σαηεντολογιας και Αλλων Πιστευω

Η Σαηεντολογία διαφέρει ριζικά από τις παραδοσιακές χριστιανικές Εκκλησίες και τις αποσχιστικές σέκτες σε θέματα ιδεολογίας, πρακτικής και οργάνωσης. Αλλά, αν διατηρήσουμε την ευρεία οπτική που θα πρέπει να επικρατεί σε μια πολυ-πολιτισμική και πολυ-θρησκευτική κοινωνία, είναι προφανές ότι σε όλα τα σημαντικά θέματα, η Σαηεντολογία κατέχει μια θέση πολύ κοντά σ’ αυτήν άλλων κινημάτων, που είναι αναμφίβολα θρησκείες. Ιδεολογικά, έχει αξιοσημείωτες ομοιότητες με τη σχολή Σάνκια του Ινδουισμού. Στις εκκλησιαστικές της συναθροίσεις, οι οποίες, ωστόσο, παίζουν πολύ λιγότερο κεντρικό ρόλο απ’ όσο στην περίπτωση των αντικονφορμιστικών κινημάτων, υπάρχουν, παρ’ όλ’ αυτά, σημεία έμφασης που δε διαφέρουν πολύ από εκείνα των αντικονφορμιστικών συνόλων. Οι σωτηριολογικοί της στόχοι είναι εμφατικά μεταφυσικοί και μοιάζουν από μερικές απόψεις με εκείνους της Χριστιανικής Επιστήμης.

X.II. Διττη Ιδιοτητα Μελουσ

Ένα διακριτικό χαρακτηριστικό της Σαηεντολογίας είναι ότι δεν απαιτείται από τα μέλη της να εγκαταλείψουν άλλα θρησκευτικά πιστεύω και συνδέσεις με άλλες θρησκείες, όταν αρχίσουν να ασχολούνται με τη Σαηεντολογία. Θα μπορούσε κάποιος να βγάλει το συμπέρασμα ότι η Σαηεντολογία αρκείται στο να παίζει απλώς τον ρόλο του επιπρόσθετου ή συμπληρωματικού συνόλου πεποιθήσεων και πρακτικών, αλλά ένα τέτοιο συμπέρασμα θα ήταν αβάσιμο. Έχω μιλήσει με ανώτερους αξιωματούχους της Εκκλησίας καθώς και με μεμονωμένους Σαηεντολόγους σχετικά με αυτή την άποψη της Σαηεντολογίας και η απάντησή τους ήταν ότι, αν και η αποκλειστικότητα δεν απαιτείται, στην πράξη, επέρχεται από μόνη της. Σύμφωνα μ’ αυτούς, καθώς κάποιος ασχολείται όλο και περισσότερο με τη Σαηεντολογία, αναπόφευκτα απορρίπτει τις προηγούμενες πεποιθήσεις του. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την εμπειρία μου, ένας Εβραίος που γίνεται Σαηεντολόγος μπορεί να διατηρεί τους δεσμούς του με τον Ιουδαϊσμό για πολιτιστικούς λόγους και μπορεί να γιορτάζει τις εβραϊκές γιορτές με την οικογένεια και τους φίλους του, αλλά ο ίδιος δε θα ασκούσε τις πρακτικές της Εβραϊκής θεολογίας και δε θα πίστευε σ’ αυτήν. Κατά την άποψή μου ως ειδικός, αυτή η εξήγηση φαίνεται σωστή. Οι Σαηεντολόγοι αντιλαμβάνονται την πίστη τους ως μια ολοκληρωμένη θρησκεία που απαιτεί αφοσίωση από τα μέλη της.

Περαιτέρω, αν και είναι χαρακτηριστικό της ιουδαιο-χριστιανο-μουσουλμανικής παράδοσης να είναι αποκλειστική η θρησκευτική αφοσίωση και να μην είναι ανεκτό το να ανήκουν τα άτομα σε δύο ή περισσότερες θρησκείες, αυτή η αρχή απέχει πολύ από το να είναι οικουμενική μεταξύ των θρησκειών. Αυτό δεν είναι κάτι που απαιτείται στα περισσότερα παρακλάδια του Ινδουισμού και του Βουδισμού. Ο Βούδας δεν απαγόρευσε τη λατρεία των τοπικών θεών. Ο Ινδουισμός είναι ανεκτικός σχετικά με τα πολλαπλά πιστεύω. Στην Ιαπωνία πολλοί άνθρωποι θεωρούν τον εαυτό τους τόσο βουδιστές όσο και σιντοϊστές. Η συμβίωση των θρησκειών είναι ένα πολύ καλά γνωστό φαινόμενο και, από κάποιες απόψεις, έχει υπάρξει στον Χριστιανισμό (για παράδειγμα, με την ανοχή του Πνευματισμού ή του Πεντηκοστιανισμού από συγκεκριμένους Αγγλικανούς Επισκόπους, ακόμα και εάν αυτά τα συστήματα πίστης δεν καλύπτονταν από το επίσημο δόγμα). Το γεγονός ότι η Σαηεντολογία υιοθετεί μια διαφορετική θέση απ’ αυτήν που υιοθετείται παραδοσιακά στον δυτικό Χριστιανισμό, σχετικά με το να είναι κάποιος μέλος δύο ή περισσοτέρων θρησκειών, δεν είναι βάσιμη απόδειξη για να αμφισβητηθεί το κύρος της ως θρησκεία.

Χ.III. Στοιχεια για το Ευρυ Κοινο και για τουσ Γνωστεσ τησ Σαηεντολογιασ

Η δημόσια εικόνα της Σαηεντολογίας δε συμβαδίζει με τα γενικά στερεότυπα της θρησκείας. Η βιβλιογραφία της μπορεί να χωριστεί σε αυτήν που κυκλοφορεί ευρέως και προορίζεται για το ευρύ κοινό και σε εκείνη που προορίζεται για τους γνώστες. Η βιβλιογραφία που απευθύνεται στο ευρύ κοινό ασχολείται κατά κύριο λόγο με τις βασικές αρχές της μεταφυσικής της Σαηεντολογίας και με την πρακτική τους εφαρμογή για να βοηθηθούν οι άνθρωποι να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της επικοινωνίας και των σχέσεων καθώς και στη διατήρηση της ευφυΐας και της λογικής και θετικής στάσης στη ζωή. Το περιορισμένο σώμα της βιβλιογραφίας για γνώστες, το οποίο γίνεται διαθέσιμο μόνο στους προχωρημένους μαθητές της Σαηεντολογίας, παρουσιάζει τόσο μια πιο πλήρη περιγραφή της μεταφυσικής της θρησκείας όσο και πιο προχωρημένες τεχνικές του ώντιτινγκ. Περιγράφει με περισσότερες λεπτομέρειες τη θεωρία του θήτα (της πρωταρχικής σκέψης του πνεύματος), την παρακμή του μέσω της εμπλοκής του με το υλικό σύμπαν της ύλης, της ενέργειας, του χώρου και του χρόνου κατά τις παρελθοντικές ζωές και καθορίζει τον δρόμο με τον οποίο ο άνθρωπος μπορεί να αποκτήσει –πιο συγκεκριμένα, να ανακτήσει– τις υπερφυσικές του ικανότητες. Μόνο οι Σαηεντολόγοι που είναι πολύ προχωρημένοι θεωρούνται ικανοί να συλλάβουν τη σημασία αυτής της περιγραφής του συστήματος πίστης και να κατανοήσουν πλήρως τα ανώτερα επίπεδα των διαδικασιών του ώντιτινγκ που περιγράφονται στην ιδιαίτερη βιβλιογραφία.

Στη διάκριση μεταξύ διδασκαλίας για το ευρύ κοινό και της διδασκαλίας για τους γνώστες, η Σαηεντολογία δε διαφέρει με κανέναν τρόπο από τις άλλες θρησκείες. Βάσει της αρχής που εκφράστηκε από τον Ιησού «῎Ετι πολλὰ ἔχω λέγειν ὑμῖν, ἀλλ’ οὐ δύνασθε βαστάζειν ἄρτι» («Πολλά έχω να σας πω, αλλά δεν μπορείτε να τα αντέξετε τώρα», Ιωάννης 16:12) και από τον Παύλο που κάνει τη διάκριση μεταξύ της στερεάς τροφής για τους έμπειρους πιστούς και του γάλακτος για τα μωρά (προς Κορινθίους 3:1-3, και προς Εβραίους 5:12-14), τα διάφορα χριστιανικά κινήματα έχουν διατηρήσει μια διάκριση μεταξύ των στοιχειωδών και των προχωρημένων δογμάτων και πρακτικών. Η γενική γνωστικιστική παράδοση στα περιθώρια του Χριστιανισμού ήταν ρητά αφοσιωμένη στη διατήρηση των δογμάτων που προορίζονταν για τους γνώστες, και τα σύγχρονα κινήματα που, μερικές φορές, κατηγοριοποιούνται από τους ειδικούς ως σέκτες «γνωστικιστικού τύπου» κάνουν συχνά τέτοιες διακρίσεις. Ένα παράδειγμα είναι η Χριστιανική Επιστήμη, οι γενικές διδασκαλίες της οποίας αυξάνονται από θέματα μελέτης που διδάσκονται σε όσους φιλοδοξούν να αναγνωριστούν ως θεραπευτές, από ειδικούς διδασκάλους σε ειδικά μαθήματα, το περιεχόμενο των οποίων είναι εμπιστευτικό. Πέρα απ’ αυτές τις περιπτώσεις, η Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών δέχεται στις ειδικές τελετές της μόνο εκείνους τους μορμόνους που έχουν καλή υπόληψη και που έχουν λάβει μια άδεια από τον επίσκοπό τους: αυτό δείχνει, μεταξύ άλλων, ότι έχουν εκπληρώσει το καθήκον τους να δίνουν 10 τοις εκατό των εισοδημάτων τους στην Εκκλησία: κανείς άλλος δεν επιτρέπεται να παρακολουθήσει αυτές τις τελετές. Κοντά στο κύριο ρεύμα του Προτεσταντισμού, οι πεντηκοστιανοί συχνά αποκαλύπτουν όλη τη σημασία της διδασκαλίας και της πρακτικής τους για τα «δώρα του Πνεύματος», μόνο σε συγκεκριμένες λειτουργίες, και όχι στις συγκεντρώσεις που προορίζονται για να προσελκύσουν το μη πεντηκοστιανό κοινό. Η δικαιολόγηση μιας τέτοιας διαφοροποίησης αποτελεί επίσης μια εκπαιδευτική αρχή· τα προχωρημένα υλικά είναι διαθέσιμα μόνο σε όσους έχουν περάσει προηγούμενη και πιο στοιχειώδη εκπαίδευση που τους καθιστά ικανούς να αφομοιώσουν την εκπαίδευση υψηλότερου επιπέδου. Αυτή είναι η θέση της Σαηεντολογίας, οι διδασκαλίες της οποίας απαιτούν συγκεντρωμένη και συστηματική προσπάθεια από τους μαθητές της.