ΑΝΕΞΙΘΡΗΣΚΙΑ
ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑ

Ο Ινδουισμός είναι μια άλλη θρησκεία η οποία, όντας εξαιρετικά διαφορετική, δεν πληροί τα κριτήρια της μονοθεϊστικής θρησκείας, τα οποία μπορεί να ισχύουν σε διάφορες χώρες της Δύσης. Ο Ινδουισμός, με την κλασική του μορφή, μπορεί να απεικονιστεί ως μορφή ενός μη δυαδικού πανθεϊσμού, κατά τον οποίο ο Βράχμαν είναι η απόλυτη αλλά απρόσωπη θεότητα, πνεύμα, κάτι που είναι έμφυτο σε ολόκληρη την ύπαρξη. Ο Βράχμαν θεωρείται ότι υπερβαίνει το καλό και το κακό. Δεν παρουσιάζεται και τόσο ως δημιουργός, ως διεισδυτική δύναμη από την οποία προέρχονται όλα τα πράγματα και στην οποία θα επιστρέψουν όλα τα πράγματα. Όχι μόνο είναι πανταχού παρών, αλλά είναι όλα τα πράγματα. Η ψυχή που απελευθερώνεται γίνεται ένα μαζί του και συνειδητοποιεί ότι δεν υπάρχει τίποτε άλλο. Ωστόσο, αυτή η μορφή θεότητας είναι απομακρυσμένη από την έννοια της θεότητας, όπως συναντάται στον χριστιανικό μονοθεϊσμό. Επιπλέον, βρίσκεται μαζί με άλλες αναπαραστάσεις πλουραλιστικών θεοτήτων, οι οποίες, με το να αλλάζουν και να μεταμορφώνονται από τη μία στην άλλη, αντιπροσωπεύουν την πολυθεϊστική πλευρά του Ινδουισμού. Δεδομένης της ανοχής μέσα στον Ινδουισμό για ζητήματα και απόψεις που, σύμφωνα με τη δυτική λογική, αντιφάσκουν, θα ήταν αδύνατον να επιβεβαιώσει κανείς ότι ο Ινδουισμός είναι πανθεϊστική ή πολυθεϊστική θρησκεία: είναι ξεκάθαρα και τα δύο. Σε κάθε περίπτωση, δεν περνά το τεστ που δείχνει αν πρόκειται για μονοθεϊστικό σύστημα, το οποίο θεωρεί ότι υπάρχει ένας δημιουργός θεός, μια δυαδική κοσμολογία και ότι υπάρχει ανάγκη για ξεκάθαρη λατρεία αυτού του θεού, όπως είναι οι προκαθορισμένες αντιλήψεις για το τι είναι θρησκεία, οι οποίες θα μπορούσε να προωθηθούν από όσους είναι εξοικειωμένοι με τις ιουδαιο-χριστιανο-ισλαμικές παραδόσεις.