Η σύγχρονη ακαδημαϊκή μελέτη θρησκειών, που δημιουργήθηκε τον 19ο και 20ό αιώνα, πρέπει να διακριθεί από τις κλασικές αρχές της θεολογίας. Ενώ το έργο της θεολογίας ήταν η παρουσίαση της πίστης μιας συγκεκριμένης κοινότητας (χριστιανική, εβραϊκή, μουσουλμανική, ινδουιστική κ.λπ.) –αυτό πιο συχνά σήμαινε τη χριστιανική πίστη στη δύση–, η ακαδημαϊκή μελέτη της θρησκείας ενδιαφερόταν να προσφέρει μια επιστημονική περιγραφή και ανάλυση όλων των θρησκευτικών φαινομένων. Συνεπώς, ένα από τα πρώτα καθήκοντα της σύγχρονης αρχής της μελέτης θρησκειών ήταν να απελευθερώσει τον όρο της θρησκείας από την τυπική του ταυτοποίηση με τον Χριστιανισμό. Τυπικοί ορισμοί της θρησκείας, οι οποίοι βρίσκονται στα λεξικά, φανερώνουν ακόμα την τάση τού να ταυτίζουν τη γενική ιδέα της θρησκείας με τα χαρακτηριστικά του Χριστιανισμού και άλλων μονοθεϊστικών πίστεων. Αυτοί οι ορισμοί καθορίζουν συχνά ότι το μοναδικό ή κεντρικό χαρακτηριστικό της θρησκείας είναι «πίστη σε ένα Υπέρτατο Ον». Αλλά οι ειδικοί των θρησκειών γνώριζαν μεγάλες και αρχαίες θρησκείες που δεν είχαν τέτοια «πίστη σε ένα Υπέρτατο Ον». Τα βασικά παραδείγματα ήταν ο Βουδισμός, ειδικά στις θεραβάντινες μορφές του, όπου μια τέτοια πίστη απορριπτόταν ρητά, και ο Τζαϊνισμός, ο οποίος επίσης ρητά απέρριπτε αυτή την πίστη. Εν τούτοις αυτές οι θρησκείες ήταν πιο παλιές από 2.000 χρόνια. Επιπλέον, οι κομφουκιανές παραδόσεις ελαχιστοποίησαν την έμφαση στο Υπερβατικό και μεγιστοποίησαν την έμφαση στις σωστές ανθρώπινες σχέσεις. Και στον Ινδουισμό συναντά κανείς πολλούς θεούς και θεές και όχι απλά ένα μοναδικό «Υπέρτατο Ον». Επιπλέον, οι πολύ μυστικιστικές παραδόσεις των μονοθεϊστικών πίστεων της Δύσης ήταν συχνά επικριτικές στην απλή εντύπωση του Θεού ως ένα «Υπέρτατο Ον» και επέμεναν ότι η Αλήθεια του Θεού υπερέβαινε τέτοιες αντιλήψεις. Έτσι, θεωρούνταν πολύ σημαντικό να έχουμε έναν ορισμό ή κατανόηση της θρησκείας, που να ήταν ικανοποιητικός για όλες τις θρησκευτικές παραδόσεις που έχουν βρεθεί μεταξύ των ανθρώπων σε όλη την ιστορία.
Ταυτόχρονα, αναγνωριζόταν ότι στις θρησκευτικές παραδόσεις του ανθρωπίνου είδους υπήρχε μια διάσταση που υπερέβαινε τα εγκόσμια. Πάντως, αυτή η διάσταση ή πραγματικότητα ονομάστηκε με πολλούς τρόπους. Καθώς οι χριστιανοί θα αγωνίζονται για «ένωση με τον Θεό» ή οι μουσουλμάνοι θα αναζητούν «υποταγή στον Αλλάχ», οι βουδιστές ήταν περισσότερο στραμμένοι να επιτύχουν «εσωτερική διαφώτιση ή σατόρι», οι ινδουιστές περισσότερο κατευθυνόμενοι στη συνειδητοποίηση του «αιώνιου άτμαν ή Εαυτού» και οι τζάινοι αγωνίζονταν για την καλλιέργεια ενός «καλού νου». Έτσι, ο ορισμός της θρησκείας που αναδύθηκε στη σύγχρονη μελέτη των θρησκειών, περιλάμβανε κάποια αναγνώριση μιας κατανόησης «του Υπερβατικού» αρκετά ευρεία, ώστε να περιλαμβάνει αυτές τις θρησκείες που είτε δεν είχαν αντίληψη του «Υπέρτατου Όντος» είτε απέρριπταν ρητά μια τέτοια ιδέα στο όνομα μιας άλλης αρχής του Απόλυτου. Αν και κάθε θρησκεία αναγνωρίζει μια ιερή διάσταση της ζωής, δεν ταυτίζει κάθε θρησκεία το ιερό με ένα «Υπέρτατο Ον».
Αν και ο δυτικός Προτεσταντικός Χριστιανισμός μπορεί να έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην πίστη ως κεντρική στη θρησκεία, άλλα παρακλάδια θρησκευτικής ζωής, χριστιανικά και μη χριστιανικά, δίνουν περισσότερη έμφαση στην πρακτική. Στον Βουδισμό, για παράδειγμα, το θέμα είναι η πρακτική: η πρακτική του Οκταπλού Μονοπατιού ως ο Δρόμος για την υπερνίκηση της δυστυχίας. Στον Ινδουισμό αντιμετωπίζει κανείς έναν ολόκληρο Δρόμο για το Απόλυτο, όπου ολόκληρη η ζωή είναι μια πρακτική (ράτζα γιόγκα) ή εργασία (κάρμα γιόγκα). Αλλά η πρακτική δεν είναι μόνο διαλογισμός ή στοχασμός ή δράση, είναι επίσης προσευχή, ηθική συμπεριφορά, οικογενειακές σχέσεις και ένα πλήθος από άλλες πρακτικές. Σε όλες τις θρησκευτικές παραδόσεις, αν και σε διαφορετικό βαθμό, υπάρχει μια ολόκληρη ζωή που πρέπει να βιώνεται σύμφωνα με το ιδεώδες της θρησκείας και αυτή είναι μια ζωή παραδειγματική στην πράξη. Συνεπώς, η πρακτική, σύμφωνα με τα ιδεώδη και τις οδηγίες ηθικής ενός δεδομένου θρησκευτικού τρόπου ζωής, θεωρούνταν ως μια περαιτέρω διάσταση στην κατανόηση του τι είναι θρησκεία. Επιπλέον, η πρακτική που παρακολουθούμε στις θρησκευτικές κοινότητες και παραδόσεις είναι συχνά τελετουργική πρακτική.
Κατά συνέπεια, η σύγχρονη μελέτη των θρησκειών οδηγήθηκε στο να αναγνωρίσει μια περαιτέρω διάσταση της θρησκευτικής ζωής, που ονομάστηκε η τελετουργική διάσταση. Οι τελετές και οι τελετουργίες είναι οργανωμένες πράξεις της θρησκευτικής κοινότητας για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας με τις Απόλυτες διαστάσεις της ζωής. Σε μερικές από τις Κινέζικες παραδόσεις, οι τελετές θεωρούνταν κρίσιμες για τη διατήρηση της τάξης του κόσμου και ήταν περίτεχνα γεγονότα που πραγματοποιούνταν επί σειρά ημερών. Μερικές θρησκευτικές παραδόσεις υποβαθμίζουν τον ρόλο των τελετουργιών, όπως οι κουάκεροι χριστιανοί, αλλά ακόμα κι εδώ θα θεωρούσαν τη «συγκέντρωση υπό σιγή» να είναι ουσιώδης για την κοινότητά τους. Αν και η τελετουργική διάσταση διαφέρει κατά πολύ από παράδοση σε παράδοση –και ακόμη και μέσα σε μια δεδομένη παράδοση όπως έχει καταμαρτυρηθεί στο τελετουργικό μεγαλείο του Ορθόδοξου Χριστιανισμού και την τελετουργική απλότητα του σπιτιού συγκέντρωσης των μενονιτών– είναι μια διάσταση παρούσα στη θρησκευτική ζωή του ανθρωπίνου είδους.
Αυτά τα στοιχεία της πίστης, πρακτικής και τελετουργίας, δε στέκονται σε έξοχη απομόνωση, αλλά εισέρχονται μαζί στη ζωή της θρησκευτικής κοινότητας για τη δημιουργία του διακριτικού της τρόπου ζωής ή κουλτούρας. Οι ινδουιστές, από την άλλη, είναι άνθρωποι που μοιράζονται ένα σύνολο από δοξασίες, πρακτικές και τελετουργίες, που υπηρετούν στη διευκόλυνση του τρόπου ζωής τους, ένας τρόπος που έχει εγκόσμιες και υπερκόσμιες διαστάσεις. Η λατινική ρίζα του όρου θρησκεία, religare, σημαίνει «κοινό δέσιμο» και εδώ μπορούμε να δούμε το διπλό νόημα αυτού του «κοινού δεσίματος». Υπάρχει αυτό το «κοινό δέσιμο» του «ανθρώπου και του θείου» μέσω μιας θρησκείας και το «κοινό δέσιμο» των ανθρώπων σε μια θρησκευτική κοινότητα.
Υπό το φως αυτών των θεωρήσεων, έχει αναδυθεί στη σύγχρονη μελέτη των θρησκειών μια κατανόηση της θρησκείας, ως μια κοινότητα ανδρών και γυναικών δεμένων μεταξύ τους με ένα σύνολο δοξασιών, πρακτικών, συμπεριφορών και τελετουργιών που αναζητούν, μέσω αυτού του Δρόμου, να σχετίσουν τον άνθρωπο με ιερή/θεϊκή ζωή. Είναι σημαντικό, πάντως, να κατανοήσουμε ότι κάθε διάσταση αυτού του ορισμού της θρησκείας –κοινότητα, πίστη, πρακτική, συμπεριφορά, τελετουργία, Δρόμος και θείον– θα γίνει κατανοητή (α) μέσα στους συγκεκριμένους όρους μιας δεδομένης θρησκευτικής παράδοσης και (β) με σχετικά περισσότερη έμφαση σε μερικά, παρά σε άλλα στοιχεία σε μια δεδομένη παράδοση. Έτσι, για παράδειγμα, η «κοινοτική» διάσταση της θρησκείας θα μπορούσε να λάβει περισσότερη έμφαση στον Ορθόδοξο Ιουδαϊσμό απ’ ό,τι λαμβάνει στον Ταοϊσμό ή ακόμα και σε άλλα παρακλάδια του Ιουδαϊσμού. Παρομοίως, το θείον μπορεί να γίνει κατανοητό ως μια Υπερβατική Πραγματικότητα, όπως στον Ιουδαϊσμό ή ως ένας έμφυτος, αν και μη αντιληπτός, Εαυτός, όπως είναι σε πολλά ινδουιστικά σχολεία. Αλλά τέτοιες διαφοροποιήσεις δεν ακυρώνουν τον ορισμό της θρησκείας, αλλά απλά αντανακλούν την ποικιλία των θρησκευτικών φαινομένων που πρέπει να καλυφθούν από μια σύγχρονη, ακαδημαϊκή εκτίμηση των θρησκειών.
Υπό το φως των παραπάνω μπορούμε τότε να θέσουμε το ερώτημα εάν η Σαηεντολογία είναι ή όχι μια θρησκεία. Η σύντομη απάντηση είναι «ναι, είναι». Μπορούμε να το διευκρινίσουμε αυτό εάν λάβουμε τώρα την παραπάνω ερμηνεία της θρησκείας και κοιτάξουμε στην περίπτωση της Σαηεντολογίας.
Στην Εκκλησία της Σαηεντολογίας αντιμετωπίζουμε ένα ξεχωριστό σύνολο θρησκευτικών πίστεων που αφορούν το νόημα και τον απόλυτο σκοπό της ανθρώπινης ζωής; Ακόμα και η πιο πρόχειρη εξοικείωση με την κοινότητα της Σαηεντολογίας και τη βιβλιογραφία της θα οδηγήσει τον οποιονδήποτε στο να απαντήσει καταφατικά.
Η Σαηεντολογία είναι μια «εφαρμοσμένη θρησκευτική φιλοσοφία και τεχνολογία που επιλύει τα προβλήματα του πνεύματος, της ζωής και της σκέψης». Αυτά τα «προβλήματα του πνεύματος, της ζωής και της σκέψης» δεν είναι μόνιμα, αλλά μπορούν να υπερνικηθούν...
Σύμφωνα με την ίδια της τη βιβλιογραφία, η Σαηεντολογία είναι μια «εφαρμοσμένη θρησκευτική φιλοσοφία και τεχνολογία που επιλύει τα προβλήματα του πνεύματος, της ζωής και της σκέψης». Αυτά τα «προβλήματα του πνεύματος, της ζωής και της σκέψης» δεν είναι μόνιμα, αλλά μπορούν να υπερνικηθούν, σύμφωνα με τη Σαηεντολογία. Αυτή η υπερνίκηση των «προβλημάτων του πνεύματος, της ζωής και της σκέψης» είναι επικεντρωμένη, στη Σαηεντολογία, στην επίγνωση και τη γνώση. Κέντρο σ’ αυτή την επίγνωση και τη γνώση είναι ο θήταν και τα Οκτώ Δυναμικά. Κάθε ένα χρειάζεται μια σύντομη εξήγηση ώστε να καθοριστούν μερικές βασικές πτυχές της πίστης της Σαηεντολογίας.
Σύμφωνα με τη Σαηεντολογία, τα ανθρώπινα όντα αποτελούνται από διαφορετικά μέρη: το σώμα, τη διάνοια και τον θήταν. Ο θήταν, στη Σαηεντολογία, είναι ανάλογος με την ψυχή στον Χριστιανισμό και το πνεύμα στον Ινδουισμό. Μέρος του προβλήματος της ζωής είναι ότι τα ανθρώπινα όντα έχουν χάσει την επίγνωση της αληθινής τους φύσης. Στη Σαηεντολογία, αυτό σημαίνει μια επίγνωση των εαυτών τους ως θήταν. Ακόμη, η επίγνωση και η γνώση του εαυτού ως θήταν είναι βασική για την ευημερία και την επιβίωση. Τα ανθρώπινα όντα συχνά μπερδεύουν τη βαθύτερη πραγματικότητα με το σώμα ή τη διάνοια ή βλέπουν τους εαυτούς τους μόνο ως σώμα ή διάνοια (ή και τα δύο). Αλλά για τη Σαηεντολογία είναι βασικό τα ανθρώπινα όντα να ανακτήσουν και να αναγνωρίσουν την πνευματική τους φύση, που στη γλώσσα της Σαηεντολογίας αυτό λέγεται «ο εαυτός είναι ο θήταν». Ως θήταν, τα ανθρώπινα όντα είναι «πνευματικά, αθάνατα και
Μιας και η επίγνωση κάποιου ως θήταν έχει εμποδιστεί από «έγγραμμα» ή έχει χαθεί στις συγχύσεις του θήταν με το σώμα ή με τη διάνοια (ή και τα δύο), ένα κύριο θρησκευτικό καθήκον είναι η ανάκτηση της πνευματικότητας κάποιου. Είναι βασικό μιας και «ο θήταν είναι η πηγή όλων των δημιουργημάτων και η ζωή η ίδια». Αυτή η επίγνωση τότε είναι το πρώτο στάδιο στην πρακτική ενός θρησκευτικού δρόμου που θα μας οδηγήσει να γίνουμε, κατά τους όρους της Σαηεντολογίας, Κλήαρ. Καθώς τα ανθρώπινα όντα αποκτούν επίγνωση της πραγματικής τους φύσης, σύμφωνα με τη Σαηεντολογία, και των ομόκεντρων κύκλων της πραγματικότητας, τότε, πιστεύουν οι Σαηεντολόγοι, μπορούν να προχωρήσουν, ελεύθερα και δημιουργικά, μέσα από τα Οκτώ Δυναμικά της ζωής. (Βλέπε Τι Είναι η Σαηεντολογία;, έκδοση του 1992.)
Το βασικό μήνυμα της ζωής, σύμφωνα με τη Σαηεντολογία, είναι η επιβίωση σε όλη την έκταση των Οκτώ Δυναμικών. Το πρώτο δυναμικό είναι ο «Εαυτός» ή το δυναμικό της ζωής να επιβιώσει ως ένα άτομο. Το πρώτο δυναμικό υπάρχει μέσα σε μεγαλύτερους κύκλους ύπαρξης που επεκτείνονται μέχρι το όγδοο δυναμικό ή το άπειρο. Μιας και ο προσδιορισμός των Οκτώ Δυναμικών είναι θεμελιώδης στη Σαηεντολογία, είναι απαραίτητο να δώσουμε μια σύντομη περιγραφή κάθε «δυναμικού». Όπως επισημάνθηκε, τα δυναμικά ξεκινούν με την προσωπική ύπαρξη του «Εαυτού» και την ώθησή του στην επιβίωση και συνεχίζουν με το δεύτερο δυναμικό το οποίο η Σαηεντολογία αποκαλεί «δημιουργικότητα» ή «φτιάξιμο πραγμάτων για το μέλλον» και συμπεριλαμβάνει την οικογένεια και τη δημιουργία παιδιών. Το τρίτο δυναμικό είναι η «Επιβίωση της Ομάδας», αυτό το τμήμα της ζωής που συμπεριλαμβάνει εθελοντικές κοινότητες, φίλους, ομάδες, έθνη και φυλές. Το τέταρτο δυναμικό είναι «τα είδη της ανθρωπότητας» ή η «παρόρμηση για την επιβίωση μέσω όλου του ανθρωπίνου είδους και ως όλο το ανθρώπινο είδος». Το πέμπτο δυναμικό είναι «μορφές ζωής» ή «η παρόρμηση όλων των ζωντανών οργανισμών» προς την επιβίωση. Το έκτο δυναμικό είναι το «υλικό σύμπαν». Το έβδομο δυναμικό είναι το «πνευματικό δυναμικό» ή η παρόρμηση «για την επιβίωση της ίδιας της ζωής». Το όγδοο δυναμικό είναι «η παρόρμηση για την ύπαρξη ως απειρο», ή αυτό που άλλοι ονομάζουν «ένα Υπέρτατο Ον ή Δημιουργός». «Μια γνώση των δυναμικών επιτρέπει σε κάποιον να επιθεωρήσει και να κατανοήσει εύκολα οποιαδήποτε πτυχή της ζωής». (Τι Είναι η Σαηεντολογία;, έκδοση 1992, σελ. 149.) Είναι μέσα στη ζωή ως ένα σύνολο ή σε όλη την έκταση των Οκτώ Δυναμικών με όρους της Σαηεντολογίας, που εκτυλίσσεται το θρησκευτικό ταξίδι και καθήκον.
Είναι ειδικά μέσα στο Όγδοο Δυναμικό που κάποιος βρίσκει την επιβεβαίωση της Σαηεντολογίας «αυτού που ονομάζουν οι άλλοι» ως Υπέρτατο Ον ή Δημιουργό. Αλλά η Σαηεντολογία προτιμά τον όρο «Άπειρο» για να μιλήσει για «το όλον των όλων». Η λακωνικότητα της Σαηεντολογίας, σε σχέση με το «Άπειρο», έχει τους παραλληλισμούς της σε άλλες παραδόσεις. Πριν το Απόλυτο Μυστήριο, οι μυστικιστές όλων των παραδόσεων συμβουλεύουν αυτοκυριαρχία, ακόμα και σιγή.
Τα πιστεύω της Σαηεντολογίας, σχετικά με τον θήταν, έχουν παραλληλισμούς σε άλλες θρησκευτικές παραδόσεις, όπως και η πίστη τους στα Οκτώ Δυναμικά και την υπέρτατη πνευματική φύση των πραγμάτων. Η θρησκευτική αναζήτηση στη Σαηεντολογία είναι περισσότερο ανάλογη με τις ανατολικές διαδικασίες φώτισης και συνειδητοποίησης απ’ όσο είναι με τις δυτικές εκδόσεις της θρησκευτικής αναζήτησης, οι οποίες έχουν την τάση να δίνουν έμφαση στη συμμόρφωση στη Θεϊκή Θέληση. Μερικοί ειδικοί υπονοούν ότι στη Σαηεντολογία υπάρχει μια έκδοση «τεχνολογικού βουδισμού» (Δείτε την έκδοση του Φ. Φλιν στον Τζ. Φίχτερ, εκδότης, Εναλλακτικές των Εγκαθιδρυμένων Εκκλησιών στην Αμερική, Νέα Υόρκη, 1983), ενώ άλλοι δίνουν έμφαση στους παραλληλισμούς της με ανατολικές πρακτικές ανάπτυξης της διάνοιας. Αλλά μπορεί επίσης κάποιος να δει στο πιστεύω τους στα Οκτώ Δυναμικά μια ομοιότητα με τη μεσαιωνική άποψη του Ταξιδιού της Ψυχής προς τον Θεό η οποία ολοκληρώνεται με την ταυτοποίηση με το Υπέρτατο Μυστήριο, τον Θεό.
Στον Βουδισμό το πρόβλημα και η διαδικασία είναι το να μεταβεί κάποιος από την άγνοια στη διαφώτιση και στον Χριστιανισμό από την αμαρτία στη λύτρωση, ενώ στη Σαηεντολογία είναι η πορεία από τον «πρηκλήαρ» στον «Κλήαρ» και σε ακόμα ανώτερα επίπεδα. Εδώ, η κατάσταση του Κλήαρ γίνεται αντιληπτή ως μια επίγνωση της πνευματικής φύσης κάποιου και αντίληψη της πνευματικής του ελευθερίας, απαλλαγμένου από τα φορτία των παρελθοντικών εμπειριών και ικανού να έχει μια ορθολογική, ηθική ύπαρξη.
Όπως μερικές άλλες θρησκευτικές παραδόσεις, η Σαηεντολογία βλέπει τη θρησκευτική αναζήτηση με ευρύτερους θρησκευτικο-θεραπευτικούς όρους, δηλαδή, η διαδικασία της αντιμετώπισης του ανθρωπίνου προβλήματος είναι μια διαδικασία υλοποίησης μιας χαμένης ή κρυμμένης ανθρώπινης πνευματικής δύναμης ή διάστασης της ζωής. Στον Βουδισμό το πρόβλημα και η διαδικασία είναι το να μεταβεί κάποιος από την άγνοια στη διαφώτιση και στον Χριστιανισμό από την αμαρτία στη λύτρωση, ενώ στη Σαηεντολογία είναι η πορεία από τον «πρηκλήαρ» στον «Κλήαρ» και σε ακόμα ανώτερα επίπεδα. Εδώ, η κατάσταση του Κλήαρ γίνεται αντιληπτή ως μια επίγνωση της πνευματικής φύσης κάποιου και αντίληψη της πνευματικής του ελευθερίας, απαλλαγμένου από τα φορτία των παρελθοντικών εμπειριών και ικανού να έχει μια ορθολογική, ηθική ύπαρξη. Αυτή είναι στη Σαηεντολογία η φύση της θρησκευτικής αναζήτησης, ο σκοπός της θρησκευτικής προσπάθειας. Αυτή η αναζήτηση πάντως δεν τελειώνει με την κατάσταση του Κλήαρ, αλλά συνεχίζει σε υψηλότερα επίπεδα πνευματικής επίγνωσης και ικανότητας στα ανώτερα επίπεδα ή επίπεδα του «Λειτουργικού Θήταν». Σ’ αυτά τα ανώτερα επίπεδα επίτευξης είναι ικανός κάποιος να ελέγξει τον εαυτό του και το περιβάλλον, ή όπως το θέτει το δόγμα της Σαηεντολογίας, να είναι «σε θέση αιτίας πάνω στη ζωή, τη σκέψη, την ύλη, την ενέργεια, τον χώρο και τον χρόνο».
Εάν τα συνδυάσετε με τα πιστεύω που περιγράφηκαν παραπάνω, αποτελούν μια θρησκευτική πρακτική και οδό. Αυτή η διάσταση της Σαηεντολογίας περιγράφεται συχνά στους όρους τους ως «τεχνολογία» ή οι μέθοδοι εφαρμογής των αρχών. Κύριο φαινόμενο στη θρησκευτική πρακτική στη Σαηεντολογία είναι το φαινόμενο του ώντιτινγκ, που θεωρείται ως ιερό μυστήριο από τους Σαηεντολόγους. Αυτή είναι μια διαδικασία με την οποία αποκτά κάποιος επίγνωση των κρυμμένων πνευματικών φραγμών που τον κρατούν μακριά από την επίγνωση της ουσιαστικής πνευματικής του φύσης ως θήταν και τη σωστή άσκηση αυτής της φύσης. Αυτά τα εμπόδια για μια πλήρως λειτουργούσα ή συνειδητοποιημένη ζωή καλούνται «έγγραμμα». Ένα θρησκευτικό τεχνούργημα, γνωστό ως το «Ηλεκτρόμετρο», χρησιμοποιείται στο ώντιτινγκ για να βοηθήσει τους ενορίτες ή τους πιστούς της Σαηεντολογίας να αναγνωρίσουν και να ξεπεράσουν αυτά τα αρνητικά μπλοκαρίσματα στον δρόμο τους προς το Κλήαρ. (Δείτε Το Εγχειρίδιο του Εθελοντή Λειτουργού, του Λ. Ρον Χάμπαρντ, Λος Άντζελες, 1976.) Η διαδικασία του ώντιτινγκ εκτυλίσσεται μεταξύ ενός ειδικού της θρησκείας –ενός ώντιτορ ο οποίος είναι ιερέας ή εκπαιδευόμενος ιερέας στην Εκκλησία της Σαηεντολογίας– και ενός προσώπου που λαμβάνει το ώντιτινγκ, ενός πρηκλήαρ. Ακολουθώντας προκαθορισμένες διαδικασίες και ερωτήσεις, η διαδικασία ώντιτινγκ είναι σχεδιασμένη να κάνει τον πρηκλήαρ να αποκτήσει επίγνωση για το τι είναι αυτός ή αυτή και να αναπτύξει τις ικανότητές του (ή τις ικανότητές της) για πιο αποτελεσματική ζωή. Οι Σαηεντολόγοι πιστεύουν ότι μια τέτοια πρακτική θα επιτρέψει σε ένα άτομο να μεταβεί από μια «κατάσταση πνευματικής άγνοιας, στη λαμπρή χαρά της πνευματικής ύπαρξης».
Τέτοιες πρακτικές παραλληλίζονται με τις πνευματικές αρχές άλλων παραδόσεων που παρομοίως αναζητούν την αφύπνιση της εσωτερικής πνευματικής φύσης κάποιου. Αν και η τεχνολογία του Ηλεκτρόμετρου στη Σαηεντολογία είναι μοναδική στον αιώνα μας, η ιδέα πίσω απ’ αυτό δεν είναι. Είναι ανάλογη με τους ρόλους των Μάνταλα σε κάποιες βουδιστικές παραδόσεις ή με διαλογισμό με τη βοήθεια εξωτερικών μέσων σε άλλες ανατολικές παραδόσεις.
Ακόμα περισσότερο, είναι ακριβώς η πίστη των Σαηεντολόγων ότι ο Λ. Ρον Χάμπαρντ πέτυχε και την κατανόηση της φύσης της πραγματικότητας και μια πρακτική τεχνολογία για την ανάκτηση της πραγματικής φύσης του ανθρώπου. Τα γραπτά του Λ. Ρον Χάμπαρντ χρησιμεύουν ως αυθεντικά κείμενα μέσα στην κοινότητα της Σαηεντολογίας με τρόπους ανάλογους με την ιερή βιβλιογραφία άλλων παραδόσεων: οι Βέδες στον Ινδουισμό, τα Σούτρας στον Βουδισμό κ.λπ. Αλλά οι κατανοήσεις του Λ. Ρον Χάμπαρντ δεν είναι ένα θέμα απλής πεποίθησης, ισχυρίζονται οι Σαηεντολόγοι, καθώς είναι ανοικτές στην επιβεβαίωση μέσω των εμπειριών που αποκτούν, χρησιμοποιώντας την πρακτική της θρησκευτικής οδού που σχεδίασε ο Λ. Ρον Χάμπαρντ. Αυτό επίσης επαναλαμβάνει την αρχαία βουδιστική σοφία η οποία δίνει προτεραιότητα στην εμπειρία.
Η πρακτική των Σαηεντολόγων επεκτείνεται πέρα απ’ αυτή την κεντρική θρησκευτική τεχνολογία και ακόμα περισσότερο, καθώς, όταν κάποιος κινείται προς την κατάσταση του Κλήαρ και πέρα απ’ αυτό, όλες του οι ενέργειες γίνονται περισσότερο ελεύθερες, δυναμικές και σημαντικές. Στον δρόμο προς αυτόν τον σκοπό, οι Σαηεντολόγοι διαβάζουν τα κείμενά τους, δοκιμάζουν την πίστη τους, δρουν στην ευρύτερη κοινωνία, αναπτύσσουν την εσωτερική τους ζωή, παντρεύονται και όλες τους οι ενέργειες και τρόποι συμπεριφοράς αναζητούν τη συνειδητοποίηση των ιδεωδών της πίστης τους. Στη βιβλιογραφία της Σαηεντολογίας βρίσκει κάποιος πολυάριθμες αναφορές σε «Κώδικες Συμπεριφοράς» και άλλες οδηγίες ηθικής, που θα πρέπει να διαμορφώνουν τη ζωή των Σαηεντολόγων.
Η θρησκεία δεν είναι μόνο ένα σύνολο από πιστεύω, τελετουργικά και πρακτικές, είναι επίσης μια κοινότητα ανθρώπων ενωμένων μεταξύ τους με τέτοια πιστεύω, πρακτικές και τελετουργίες. Στη Σαηεντολογία βρίσκουμε επίσης αυτή τη διάσταση της θρησκευτικής ζωής. Σε πολλά μέρη του κόσμου βρίσκουμε ομάδες Σαηεντολόγων που συγκεντρώνονται συχνά ως μια θρησκευτική κοινότητα. Εκεί βρίσκει κανείς κηρύγματα, αναγνώσματα από Γραφές της Σαηεντολογίας, ακούσματα σε ηχογραφημένες ομιλίες του Λ. Ρον Χάμπαρντ κ.λπ., πράξεις που έχουν σκοπό την εμβάθυνση κάποιου στην πίστη του και την επέκταση της γνώσης αυτής της πίστης σε άλλους. Η κοινότητα αποτελείται απ’ αυτούς που έχουν βρει απαντήσεις και τεχνολογίες στη Σαηεντολογία που απευθύνονται στα θεμελιώδη ερωτήματα της ζωής. (Δείτε το Νέα Θρησκευτικά Κινήματα, Μια Πρακτική Εισαγωγή, της Άιλιν Μπάρκερ, Λονδίνο, 1989.)
Υπό το φως αυτής της ανασκόπησης της Σαηεντολογίας σε σχέση με τα στοιχεία των σύγχρονων επιστημονικών ορισμών της θρησκείας, είναι προφανές ότι η Σαηεντολογία είναι μια θρησκεία.
Συμπέρασμα: Υπό το φως αυτής της ανασκόπησης της Σαηεντολογίας σε σχέση με τα στοιχεία των σύγχρονων επιστημονικών ορισμών της θρησκείας, είναι προφανές ότι η Σαηεντολογία είναι μια θρησκεία. Έχει τα δικά της διακριτικά πιστεύω και τη δική της περιγραφή μιας αόρατης, πνευματικής μορφής, τις δικές της διακριτικές θρησκευτικές πρακτικές και τελετουργική ζωή, έχει τα δικά της αυθεντικά κείμενα και τη δική της δραστηριότητα ανάπτυξης κοινοτήτων.
