Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο η θρησκεία πρόσφατα ορίζεται στις κοινωνικές επιστήμες είναι με τον αναλυτικό τρόπο, δηλαδή χαρακτηρίζοντάς την με τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους η θρησκεία εκδηλώνεται. Απ’ αυτή την άποψη, θεωρείται ότι υπάρχει αξιόλογη ομοφωνία μεταξύ όλων των θρησκειών αναφορικά με τους τρόπους μέσω των οποίων το θρησκευόμενο άτομο εκφράζει τη θρησκευτικότητά του, με τη βοήθεια των οποίων γίνεται δυνατόν να καθιερώσει εκείνες τις απόψεις που αποτελούν τέτοια θρησκευτικότητα. Αυτές οι απόψεις περιλαμβάνουν:
α) Μοίρασμα των πεποιθήσεων που συνιστούν το σώμα του δόγματος της ομάδας· β) Συμμετοχή σε τελετουργίες και πράξεις αφοσίωσης· γ) Εμπειρία άμεσης επαφής με την απώτερη πραγματικότητα· δ) Απόκτηση θρησκευτικών πληροφοριών και ε) Εμπειρία αλλαγών ή αποτελεσμάτων στην καθημερινή ζωή που επέρχεται από άλλες όψεις της θρησκευτικότητας (Σταρκ και Γκλουκ 1985).
Από αυτή την άποψη, το να ρωτά κανείς εάν η Σαηεντολογία συνιστά μια θρησκεία είναι σαν να ερευνά εάν η Εκκλησία της Σαηεντολογίας σαν Εκκλησία αναμένει να είναι οι πιστοί της θρησκευόμενοι, πράγμα που σημαίνει ότι δείχνουν τη θρησκευτικότητά τους με διάφορους τρόπους που θεωρούνται παγκόσμιοι.
IV.I. ΕΧΟΝΤΑΣ ΚΟΙΝΟ ΕΝΑ ΣΩΜΑ ΑΠΟ ΔΟΓΜΑΤΑ
Έχει υποστηριχθεί ότι τα θρησκευτικά ιδρύματα αναμένουν οι πιστοί τους να μοιράζονται τις δογματικές τους αρχές (Σταρκ και Γκλουκ 1985). Υπό αυτή την άποψη, μπορεί να παρατηρηθεί ότι η Εκκλησία της Σαηεντολογίας θέτει ένα συσχετισμένο σύνολο ξεκάθαρα δομημένο έτσι ώστε οι πιστοί της να αποκτούν το σώμα του δόγματός της. Στην πραγματικότητα, η πρακτική της Σαηεντολογίας αποτελείται από ίσα μέρη ώντιτινγκ και εκπαίδευσης στις αρχές της. Η Εκκλησία βεβαιώνει ότι, ενώ το ώντιτινγκ επιτρέπει σε έναν να δει πώς συμβαίνει κάτι, η εκπαίδευση τον διδάσκει το γιατί.
Το υλικό που χρησιμοποιείται στα μαθήματα της εκπαίδευσης αποτελείται από βιβλία, εκδόσεις, φιλμ και μαγνητοφωνημένες διαλέξεις του ιδρυτή της Εκκλησίας και τα οποία μελετώνται με μια προκαθορισμένη σειρά. Αυτό το υλικό έχει το ανάλογο κύρος με τις γραφές παραδοσιακών θρησκειών: Δεν ερμηνεύεται ούτε επεξηγείται. Αντιθέτως, δίνεται μεγάλη σημασία στον μαθητευόμενο να λαμβάνει τον λόγο του ιδρυτή στην «αγνή του μορφή». Οι Σαηεντολόγοι πιστεύουν ότι ο
Εκείνοι που επιβλέπουν την εκπαίδευση στη Σαηεντολογία ονομάζονται «επόπτες» και αναγνωρίζονται σαν ειδικοί στην τεχνολογία της μελέτης και επιδέξιοι στην εύρεση και επίλυση εμποδίων τα οποία πιθανόν θα αντιμετωπίσει ο μαθητής. Ο ρόλος του επόπτη ορίζεται επίσης και σαν αυτός ο οποίος βεβαιώνει ότι το δόγμα μεταδίδεται κατάλληλα και δεν παράγει διαφορετικές εκδοχές ή αποκλίνουσες ερμηνείες. Ο επόπτης δε δίνει διαλέξεις και δε θέτει στους μαθητές τις δικές του εκδοχές του θέματος. Είναι αυστηρά απαγορευμένο στον επόπτη να θέσει οποιονδήποτε τύπο προφορικής ερμηνείας των υλικών για να αποτραπούν τυχόν αλλαγές του αρχικού.
IV.II. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΕΣ
ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΦΟΣΙΩΣΗΣ
Ένας άλλος τρόπος με τον οποίον οι θρησκείες φαίνεται να αναμένουν από τους πιστούς τους να επιδείξουν τη θρησκευτικότητά τους είναι μέσω συμμετοχής σε τελετουργίες και πράξεις αφοσίωσης. Υπό αυτή την άποψη, είναι δυνατόν να παρατηρηθεί κατ’ αρχάς ότι η Εκκλησία της Σαηεντολογίας γιορτάζει τις ίδιες τελετές που γιορτάζουν και άλλα θρησκευτικά ιδρύματα, όπως οι λειτουργίες τις Κυριακές, οι γάμοι, οι κηδείες και οι βαπτίσεις νεογέννητων παιδιών.
Όμως, αυτές δεν είναι οι μόνες δραστηριότητες που είναι τελετουργικά οργανωμένες στη Σαηεντολογία. Το ώντιτινγκ, η βασική πρακτική της Σαηεντολογίας, είναι μια τελετουργική δραστηριότητα υπό την έννοια που δίνει ένας ανθρωπολόγος σ’ αυτόν τον ορισμό: μια εξαιρετικά οργανωμένη διαδικασία που έχει αυστηρούς κανόνες και επαναλαμβάνεται σχολαστικά. Ουσιαστικά, το ώντιτινγκ πετυχαίνεται μέσω προσεκτικά καθιερωμένων βημάτων που έχουν αναπτυχθεί από τον ιδρυτή της Εκκλησίας και τα οποία πρέπει να ακολουθηθούν χωρίς παρέκκλιση. Για την Εκκλησία της Σαηεντολογίας, το ώντιτινγκ απαιτεί ένα ακριβές μονοπάτι, μια ακριβή πορεία για την επίτευξη υψηλότερων επιπέδων επίγνωσης. Το ώντιτινγκ ορίζεται ως μια ακριβής δραστηριότητα, κωδικοποιημένη με ακρίβεια και η οποία ακολουθεί συγκεκριμένες διαδικασίες:
«Το ώντιτινγκ χρησιμοποιεί διαδικασίες – συγκεκριμένες ερωτήσεις που υποβάλλονται ή κατευθύνσεις που δίνονται από τον ώντιτορ για να βοηθήσει το άτομο να εντοπίσει περιοχές πνευματικής εξάντλησης, να ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό του και να βελτιώσει την κατάστασή του. Υπάρχουν πάρα πολλές διαφορετικές διαδικασίες ώντιτινγκ και καθεμιά από αυτές βελτιώνει την ικανότητα του ατόμου να αντιμετωπίζει και να χειρίζεται ένα μέρος της ύπαρξής του. Όταν επιτευχθεί ο συγκεκριμένος αντικειμενικός σκοπός κάποιας διαδικασίας, η διαδικασία τελειώνει και μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάποια άλλη για να καλύψει ένα διαφορετικό κομμάτι της ζωής του ατόμου.
»Φυσικά, θα μπορούσαν να υποβληθούν αμέτρητες ερωτήσεις – οι οποίες ίσως να μπορούσαν ή ίσως να μην μπορούσαν να βοηθήσουν κάποιο άτομο. Το επίτευγμα της Διανοητικής και της Σαηεντολογίας είναι ότι ο Λ. Ρον Χάμπαρντ εντόπισε τις ακριβείς ερωτήσεις και κατευθύνσεις για τη δημιουργία της πνευματικής ελευθερίας». (Τι Είναι η Σαηεντολογία; 1992, σελ. 156)
Μπορεί έτσι να παρατηρηθεί ότι το ώντιτινγκ είναι μια ακριβής τελετή και η επαναλαμβανόμενη συμμετοχή σ’ αυτό το τελετουργικό είναι μια προϋπόθεση για να θεωρηθεί ένα άτομο Σαηεντολόγος.
IV.III. ΑΜΕΣΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΑΠΩΤΑΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Έχει προταθεί ότι οι περισσότερες παραδοσιακές θρησκείες αναμένουν από τους πιστούς τους να φτάσουν κάποια στιγμή σε μια λίγο-πολύ άμεση εμπειρία της απώτατης πραγματικότητας. Αυτή η διάσταση θρησκευτικότητας σχετίζεται με τους ουσιαστικούς ορισμούς της θρησκείας και το αναπτύξαμε αυτό το θέμα όταν εξετάσαμε τους ουσιαστικούς ορισμούς της θρησκείας. Δηλώσαμε συνεπώς ότι οι θρησκευτικές εμπειρίες που δεν είναι συνηθισμένες ή καθημερινές παίζουν έναν κεντρικό ρόλο στη Σαηεντολογία. Όπως και με άλλες θρησκείες, τέτοιες εμπειρίες ενθαρρύνονται σύμφωνα με τη Σαηεντολογία και ερμηνεύονται υπό το δόγμα της και λαμβάνονται επίσης σαν απόδειξη της ορθότητας του κοσμικού οράματος της ομάδας.
Η Σαηεντολογία παρουσιάζεται ως ένας βαθμιδωτός, ξεκάθαρα ορισμένος και σίγουρος δρόμος προς αύξηση της επίγνωσης, οδηγώντας τα άτομα από μια κατάσταση πνευματικής τυφλότητας στην ευτυχία της πνευματικής ύπαρξης. Υπόσχεται στους πιστούς της ότι αυτή η αυξημένη επίγνωση θα τους καταστήσει ικανούς να γίνουν γνώστες της δικής τους αθανασίας, να πετύχουν απόλυτη ελευθερία, πανσοφία και να κατανοήσουν άμεσα το νόημα της ζωής, τον θάνατο και το σύμπαν.
Η Σαηεντολογία παρουσιάζεται ως ένας βαθμιδωτός, ξεκάθαρα ορισμένος και σίγουρος δρόμος προς αύξηση της επίγνωσης, οδηγώντας τα άτομα από μια κατάσταση πνευματικής τυφλότητας στην ευτυχία της πνευματικής ύπαρξης.
Ο δηλωμένος στόχος της Σαηεντολογίας είναι να πετύχει την πλήρη κι απόλυτη αποκατάσταση των έμφυτων ικανοτήτων του ατόμου ως ένα αθάνατο πνευματικό ον. Τέτοιες ικανότητες θα το έθεταν σε θέση αιτίας με πλήρη κατανόηση πάνω στην ύλη, την ενέργεια, τον χώρο, τον χρόνο, τη σκέψη και τη ζωή. Φτάνοντας σ’ αυτή την κατάσταση, το άτομο θα ήταν ικανό να κατανοήσει άμεσα το άπειρο:
«Στο επίπεδο του Λειτουργικού Θήταν, ένα άτομο ασχολείται με την αθανασία του ως πνευματικό ον. Ένα άτομο ασχολείται με τον ίδιο τον θήταν σε σχέση με την αιωνιότητα, και όχι με την αιωνιότητα που βρίσκεται πίσω του, αλλά με την αιωνιότητα που βρίσκεται μπροστά του». (Τι Είναι η Σαηεντολογία; 1992, σελ. 222)
Μπορούμε έτσι να σημειώσουμε ότι η Εκκλησία της Σαηεντολογίας αναμένει από τους πιστούς της, μέσω της συμμετοχής στις πρακτικές της και της εκπαίδευσης στο δόγμα της, να πετύχουν βαθμιαία βελτίωση της επίγνωσης που θα έχει σαν απώτατο αποτέλεσμα την άμεση εμπειρία της απώτατης πραγματικότητας.
IV.IV. ΓΝΩΣΗ ΘΡΗΣΚΕΥΟΜΕΝΟΥ
Οι αναλυτικοί ορισμοί της θρησκείας υποστηρίζουν ότι τα θρησκευτικά ιδρύματα αναμένουν οι πιστοί τους να έχουν μια ελάχιστη ποσότητα πληροφοριών σχετικά με τις βασικές αρχές της πίστης τους, των τελετουργικών της, των γραφών και των παραδόσεών της. Σε σχέση μ’ αυτή την προσδοκία σημειώνουμε ότι η πρακτική της Σαηεντολογίας αποτελείται από ίσα μέρη ώντιτινγκ και εκπαίδευσης. Η δέσμευση που αναμένεται από τους πιστούς της περιλαμβάνει το γεγονός ότι θα αποκτήσουν γνώση των βασικών της δογμάτων. Απ’ αυτή την άποψη, η Εκκλησία δηλώνει:
«Μέσα από το ώντιτινγκ ο άνθρωπος απελευθερώνεται. Αυτή η ελευθερία πρέπει να αυξηθεί με την γνώση πώς να παραμείνουμε ελεύθεροι. Η Σαηεντολογία περιέχει την ανατομία της αντιδραστικής διάνοιας στα αξιώματά της και την απαραίτητη πειθαρχία και τεχνογνωσία για τον χειρισμό και τον έλεγχο των νόμων της ζωής. Η πρακτική της Σαηεντολογίας αποτελείται από ίσες αναλογίες ώντιτινγκ και εκπαίδευσης στις αρχές της Σαηεντολογίας, οι οποίες περιέχουν την τεχνολογία για την εφαρμογή τους. Γνωρίζοντας τους μηχανισμούς με τους οποίους μπορεί να χαθεί η πνευματική ελευθερία, αποτελεί το ίδιο το γεγονός της γνώσης μια ελευθερία και απαλλάσσει τον άνθρωπο από την επιρροή τους.
»Το ώντιτινγκ αφήνει τον άνθρωπο να δει πώς συνέβη κάτι και η εκπαίδευση τον διδάσκει το γιατί». (Τι Είναι η Σαηεντολογία; 1992, σελ. 164)
Έτσι, μπορεί να σημειωθεί ότι, όπως και στις περισσότερες θρησκείες, η μετάδοση των διδασκαλιών του κινήματος θεωρείται ευνοϊκή από την Εκκλησία της Σαηεντολογίας. Η απόκτηση θρησκευτικών πληροφοριών είναι εξασφαλισμένη από το ίδιο δόγμα μέσα από τη συμβολική ανταμοιβή για όσους προσπαθήσουν να την έχουν. Όποιος αποκτά γνώση των αρχών της μπορεί να ελέγξει τους νόμους της ζωής και να είναι ελεύθερος από τους κινδύνους που απειλούν την πνευματική του ελευθερία.
IV.V. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ
Έχει σημειωθεί ότι τα περισσότερα θρησκευτικά ιδρύματα αναμένουν ότι οι θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, η συμμετοχή στις τελετουργίες, η θρησκευτική εμπειρία και η γνώση των βασικών δογμάτων τους θα έχουν συνέπειες στην καθημερινή ζωή των πιστών τους. Όπως εξετάσθηκε στην αναφορά των λειτουργικών ορισμών της θρησκείας, η Σαηεντολογία θέτει ως δεδομένο ότι διαμέσου της πρακτικής της και της εκπαίδευσής της τα άτομα απελευθερώνουν τον εαυτό τους από παράλογους φόβους, ψυχοσωματικές ασθένειες, γίνονται πιο ήρεμα, πετυχαίνουν μια καλύτερη κατάσταση ισορροπίας και ενέργειας, επικοινωνούν καλύτερα, επανορθώνουν και αναζωογονούν τις σχέσεις τους με άλλους, πετυχαίνουν τους προσωπικούς τους στόχους, αποβάλλουν τις αμφιβολίες και τις συστολές τους αποκτώντας αυτοπεποίθηση στους εαυτούς τους, αισθάνονται χαρά και γνωρίζουν ακριβώς πώς μπορούν να γίνουν ευτυχισμένα.
Μια άλλη αλλαγή που η Εκκλησία της Σαηεντολογίας αναμένει από τους πιστούς της είναι ότι θα βοηθήσουν άλλους να αλλάξουν καταστάσεις που επιθυμούν να βελτιώσουν, παροτρύνοντάς τους να γίνουν ώντιτορ:
«Η ανάγκη για ώντιτορ είναι μεγάλη, διότι είναι ολοφάνερο ότι οι άνθρωποι μπορούν να σωθούν μόνο ένας ένας. Αντίθετα με τις συγκεντρωτικές θρησκείες, αυτή η διάσωση συμβαίνει, στην ουσία, στη Σαηεντολογία στην ένας προς έναν σχέση μεταξύ ώντιτορ και πρηκλήαρ. Πολλοί Σαηεντολόγοι εκπαιδεύονται για να γίνουν ώντιτορ, και όποιος θέλει να βοηθήσει τους συνανθρώπους του μπορεί να κάνει το ίδιο. Αλλά χωρίς να είναι λιγότερης σπουδαιότητας, μπορεί κάποιος να αποκτήσει μεγαλύτερη επιδεξιότητα στον χειρισμό της ζωής απ’ ό,τι θεωρούσε ποτέ δυνατή. Δεν υπάρχει πιο αξιόλογος σκοπός από το να βοηθά ο άνθρωπος τους συντρόφους του και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για την επίτευξη αυτού του σκοπού από το να γίνει ώντιτορ. Οι ώντιτορ εφαρμόζουν ό,τι έμαθαν για να βοηθήσουν άλλους με το ώντιτινγκ και να αλλάξουν τις συνθήκες όπου νομίζουν ότι αυτές χρειάζεται να αλλαχτούν.
»Αυτή είναι η αποστολή του εκπαιδευμένου Σαηεντολόγου, και εναπόκεινται στην κατανόησή του, στη συμπόνια του και στην επιδεξιότητά του τα όνειρα για έναν καλύτερο κόσμο». (Τι Είναι η Σαηεντολογία; 1992, σελ. 169)
Μπορεί να παρατηρηθεί τότε ότι, όπως και στα περισσότερα θρησκευτικά ιδρύματα, η Εκκλησία της Σαηεντολογίας αναμένει ότι το μοίρασμα της πίστης της, η συμμετοχή στις τελετές της, η άμεση εμπειρία της απώτατης πραγματικότητας και η γνώση των βασικών θέσεών της θα έχει συνέπειες στις καθημερινές ζωές των πιστών της. Αυτές οι συνέπειες περιλαμβάνουν τη βελτίωση της ικανότητας να χειρίζονται τη ζωή τους, τη βελτίωση των ικανοτήτων τους και μια βελτιωμένη διάθεση και ικανότητα να βοηθούν άλλους.
Περιληπτικά, μπορεί να παρατηρηθεί ότι η Εκκλησία της Σαηεντολογίας αναμένει οι πιστοί της να είναι θρήσκοι, με την έννοια που οι αναλυτικοί ορισμοί της θρησκείας δίνουν σ’ αυτόν τον όρο. Στην πραγματικότητα, παρέχει ένα πλαίσιο έτσι ώστε οι πιστοί της να μπορούν να μοιράζονται τις βασικές θέσεις της και αναμένει αυτοί που συμμετέχουν να πετύχουν μια άμεση εμπειρία της απώτατης πραγματικότητας, αποκτώντας πληροφορίες για τις αρχές της πίστης τους και βιώνοντας τα αποτελέσματα στις καθημερινές τους ζωές. Συνεπώς, σύμφωνα με τους αναλυτικούς ορισμούς της θρησκείας, η Εκκλησία της Σαηεντολογίας συνιστά ένα θρησκευτικό ίδρυμα, διότι οι προσδοκίες της σε σχέση με τους πιστούς της συμβαδίζουν με αυτά που τέτοια ιδρύματα προσδοκούν από θρησκευόμενα άτομα.
