II.
Η ΣΑΗΕΝΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙ
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ

Μερικοί συγγραφείς έχουν προσεγγίσει έναν ορισμό της θρησκείας που την ξεχωρίζει από άλλα συστήματα νοήματος (που κατανοούνται ότι είναι σώματα σκέψης ή θεωρητικής παράδοσης τα οποία δίνουν νόημα στην πραγματικότητα και στις εμπειρίες της ζωής). Έτσι, για παράδειγμα, ο Σταρκ και ο Γκλουκ (1965) κάνουν διάκριση των «ανθρωπιστικών αντιλήψεων», που αποτελούν προσπάθειες για να καταστήσουν τη ζωή του ανθρώπου σημαντική, από θρησκείες που, αντιθέτως, υποστηρίζουν ότι έχουν ανακαλύψει ή ιδρύσει μονοπάτια για την ανακάλυψη της αληθινής σημασίας της ζωής. Η διαφορά μεταξύ των πρώτων και δεύτερων συστημάτων είναι ότι στην περίπτωση των ανθρωπιστικών αντιλήψεων ένα άτομο ψάχνει σκόπιμα να δώσει στη ζωή ένα νόημα που είναι συμφωνημένο και είναι σχετικά ελεύθερο βούλησης· στη δεύτερη περίπτωση, υπονοείται ότι το ίδιο έχει προϋπάρχον νόημα σε σχέση με αυτό που το άτομο ή η κοινωνική ομάδα θέλει να δώσει και ότι είναι πιθανόν να συμφωνήσει στο δηλωμένο νόημα. Σχετικά μ’ αυτό το θέμα ο Ρέγκιναλντ Μπίμπυ λέει:

«Οι θρησκευτικές αντιλήψεις υπονοούν την πιθανότητα ότι η ύπαρξή μας έχει ένα νόημα το οποίο προηγείται αυτού που ως ανθρώπινα όντα αποφασίζουμε να δώσουμε. Αντιθέτως, η ανθρωπιστική αντίληψη αφήνει κατά μέρος την αναζήτηση του νοήματος της ύπαρξης υπέρ μιας νέας ενασχόλησης για την απόδοση νοήματος στην ύπαρξη». (Μπίμπυ 1983, σελ. 103)

Απ’ αυτή την άποψη, το να ρωτάς εάν η Σαηεντολογία αποτελεί μια θρησκεία είναι σαν να ερευνάς εάν διατυπώνει ένα νόημα για τη ζωή του ανθρώπου το οποίο προϋπάρχει και θεωρείται αληθινό και αμετάβλητο. Σε σχέση μ’ αυτό το σημείο, μπορούμε να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με τη Σαηεντολογία, ο άνθρωπος ορίζεται ως ένα πνευματικό ον. Βεβαιώνεται ότι ο άνθρωπος δεν έχει ένα πνεύμα, αλλά ότι, στην ουσία, είναι ένα πνεύμα. Αυτό το πνεύμα αποκαλείται «θήταν», ένα όνομα που βγήκε από το ελληνικό γράμμα θήτα. Διαβεβαιώνεται ότι το άτομο υπάρχει το ίδιο ως ένα πνευματικό ον. Η καλλιτεχνική ικανότητα, το ψυχικό σθένος του ατόμου και ο προσωπικός του χαραχτήρας είναι όλα εκδηλώσεις της πνευματικής φύσης του. Ο θήταν συνιστά το ίδιο το άτομο.

Σύμφωνα με τη Σαηεντολογία, ο άνθρωπος αποτελείται από ένα σώμα, οργανωμένη φυσική ύλη ή σύνθεση, από μια διάνοια, που αποτελείται από εικόνες, καταγραφές σκέψης, συμπεράσματα, αποφάσεις, παρατηρήσεις, αντιλήψεις και από τον θήταν.

Σύμφωνα με τη Σαηεντολογία, ο άνθρωπος αποτελείται από ένα σώμα, οργανωμένη φυσική ύλη ή σύνθεση, από μια διάνοια, που αποτελείται από εικόνες, καταγραφές σκέψης, συμπεράσματα, αποφάσεις, παρατηρήσεις, αντιλήψεις και από τον θήταν. Ο θήταν γίνεται αντιληπτός ως ο δημιουργός των πραγμάτων. Έχει ζωντάνια και ζωή ακόμη και χωρίς τη διάνοια και το σώμα και χρησιμοποιεί τη διάνοια σαν σύστημα ελέγχου μεταξύ του εαυτού του και του φυσικού σύμπαντος. Οι Σαηεντολόγοι υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος είναι ένας θήταν, ότι ο θήταν είναι η πηγή όλης της δημιουργίας, ότι είναι αθάνατος και ότι είναι η ίδια η ζωή με δυνατή απεριόριστη δημιουργικότητα και, αν και δεν είναι μέρος του φυσικού σύμπαντος, έχει τη δυνητική ικανότητα να ελέγχει το σύμπαν, το οποίο αποτελείται από ύλη, ενέργεια, χώρο και χρόνο.

Από την άλλη μεριά, η Σαηεντολογία κατηγορηματικά διαβεβαιώνει ότι η εκπαίδευση στο δόγμα της παρέχει κατανόηση του ανθρώπου, των δυνατοτήτων του και των δυσκολιών με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπος και που πάνε πολύ πιο πέρα απ’ αυτό που διδάσκεται στις ανθρωπιστικές σπουδές και τις κοινωνικές επιστήμες. Με τη γνώση των αρχών της Σαηεντολογίας το άτομο θα μπορούσε να καταλάβει, για παράδειγμα, γιατί μερικά άτομα είναι επιτυχημένα, ενώ άλλα αποτυγχάνουν, γιατί ένας άνθρωπος είναι ευτυχισμένος, ενώ κάποιος άλλος δεν είναι, και γιατί μερικές σχέσεις είναι σταθερές και άλλες διαλύονται. Η εκπαίδευση στη Σαηεντολογία θα επέτρεπε σε κάποιον που θα ήθελε ο ίδιος να γνωρίσει το μυστήριο της ζωής να πετύχει πλήρη κατανόηση της αθάνατης φύσης του. Μέσω των διδασκαλιών του Λ. Ρον Χάμπαρντ, που διαδίδονται από την Εκκλησία, το άτομο μπορεί να πετύχει την ανάπτυξη όλων των ικανοτήτων του και για τα «Οχτώ Δυναμικά» που διατυπώνονται στο κοσμικό της όραμα. Αυτά τα δυναμικά, ή περιοχές μέσω των οποίων εκφράζεται η ανθρώπινη δραστηριότητα, είναι:

1. Το άτομο· 2. Η οικογένεια και το σεξ· 3. Οι ομάδες· 4. Το ανθρώπινο γένος· 5. Όλες οι μορφές ζωής· 6. Το φυσικό σύμπαν· 7. Η πνευματικότητα και 8. Το Άπειρο ή το Υπέρτατο Ον. (Σαηεντολογία 0-8: Το Βιβλίο των Βασικών, σελ. 83-93)

Το αντικείμενο των διδασκαλιών της Εκκλησίας είναι να αυξήσει το επίπεδο επίγνωσης του ατόμου έτσι ώστε να μπορεί το ίδιο να ελέγχει και να έχει επιρροή σε όλα τα δυναμικά της ζωής.

Συνοπτικά, όπως οι περισσότερες θρησκείες, η Σαηεντολογία υποστηρίζει ότι έχει ανακαλύψει το μυστήριο της ζωής. Δεν προτείνει ένα αυθαίρετο νόημα για τη ζωή του ανθρώπου, αλλά υποστηρίζει ότι έχει ανακαλύψει το αληθινό νόημα. Έτσι, διαφοροποιείται από τις ανθρωπιστικές αντιλήψεις: Δεν προτείνει ή συστήνει ηθικούς κανόνες και αξίες για να καταστήσει την ανθρώπινη ζωή σημαντική. Αντιθέτως, υποστηρίζει ότι γνωρίζει ακριβώς τι είναι ο άνθρωπος και ποιο είναι το νόημα της ζωής του. Ταυτόχρονα, και παρά το ότι χρησιμοποιεί ένα λεξιλόγιο παρόμοιο με αυτό των επιστημών, μπορεί ξεκάθαρα να διαφοροποιηθεί από αυτές, διότι δεν έχει σκοπό να περιγράψει πώς συμβαίνουν τα πράγματα, δε διατυπώνει ερωτήσεις ούτε παρουσιάζει μια υπόθεση για την αντίθεσή της και τελική τροποποίηση. Αντίθετα, υποστηρίζει ότι έχει ανακαλύψει τις αληθινές αιτίες και προσκαλεί το άτομο να μοιραστεί αυτή την εν λόγω γνώση.

III. Η Σαηεντολογία και οι Λειτουργικοί Ορισμοί της Θρησκείας
ΚΑΝΤΕ ΛΗΨΗ ΤΗΣ ΛΕΥΚΗΣ ΒΙΒΛΟΥ