Τα οράματα της Σαηεντολογίας βρίσκονται στα πολύ γνωστά κείμενα του Χάμπαρντ, που ξεκινούν από τη δεκαετία του 1940, αλλά ειδικά από το 1950, όταν εμφανίστηκε το βιβλίο που έγραψε για τη Διανοητική και που έγινε μπεστ σέλερ.
Η σχέση της Διανοητικής και της Σαηεντολογίας είναι και πνευματικά και ιστορικά τόσο στενή, που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Την ίδια στιγμή όταν η Διανοητική πηγάζει από τις δύο ελληνικές λέξεις, «διά» (διά μέσου) και «νους» (ψυχή), Σαηεντολογία σημαίνει «να γνωρίζεις πώς να γνωρίζεις» συνδέοντας τη λατινική λέξη «scio» (γνωρίζω) με την ελληνική αντίστοιχή της «λόγος». Όταν από τη μια μεριά, οι αρχές της Διανοητικής δημοσιεύτηκαν ως μέθοδος που προσφέρεται ως σωστή «τεχνολογία της διάνοιας», στη Σαηεντολογία, από την άλλη, δινόταν η έμφαση στο ότι είναι μια θρησκευτική φιλοσοφία.
Παρόλο που η αγγλική λέξη «science» προέρχεται από τον πολύ όμοιο λατινικό όρο «scio», ίσως να ήταν σωστό να αποφευχθεί η υπάρχουσα περιττή σύγχυση ανάμεσα στις δύο λέξεις με το να τις προφέρουμε συνειδητά διαφορετικά. Μια λύση θα ήταν να προφέρουμε τη λέξη «Scientology» με ελληνικό τρόπο και τη λέξη «science» με αγγλικό.
Το 1954 η πρώτη Εκκλησία της Σαηεντολογίας δημιουργήθηκε με το δικό της πιστεύω, που διατύπωσε ο Λ. Ρον Χάμπαρντ. Το πιστεύω δείχνει καθαρά μια οργάνωση που αυτοκηρύσσεται θρησκευτική. Στο πιστεύω περιλαμβάνονται οι αρχές του «εμείς της εκκλησίας πιστεύουμε» στα «ίσα» και «αναφαίρετα δικαιώματα» όλων των ανθρώπων, καθώς και η δήλωση ότι ο Άνθρωπος είναι «βασικά καλός» και οι τέσσερις νόμοι του Θεού που «απαγορεύουν στον
Ομοιότητες μπορούν να βρεθούν στις διδασκαλίες της Σαηεντολογίας με ανατολικές μονιστικές θρησκείες, όπως ο Ινδουισμός, ο Βουδισμός και ιδιαίτερα ο Ταοϊσμός. Κατά κανόνα, τα εγχειρίδια τα σχετικά με τις τελετές της Σαηεντολογίας συνδέουν τα υπόβαθρά τους με τις ιστορίες τέτοιων θρησκευτικών φιλοσοφιών, όπως ο Ινδουισμός και ο Βουδισμός, και οι διδασκαλίες του Αριστοτέλη, του Σπινόζα και του Αγίου Θωμά του Ακινάτη.
Το δόγμα της Σαηεντολογίας προϋποθέτει ότι ο Άνθρωπος υπάρχει και προσπαθεί να επιβιώσει σε οκτώ ξεχωριστά επίπεδα διαφορετικών παραμέτρων που έχουν κοινά σημεία, τα οποία, στη θεολογία της Σαηεντολογίας ονομάζονται «δυναμικά». Τα συγκεκριμένα δυναμικά πηγαίνουν από τον εαυτό, στην οικογένεια, σε ομάδες και ως πέρα στο πνευματικό σύμπαν (το έβδομο δυναμικό) και το Υπέρτατο Ον (το όγδοο δυναμικό) το οποίο ονομάζεται επίσης άπειρο ή Θεός. Κάθε υψηλότερο δυναμικό συμπεριλαμβάνει όλα τα δυναμικά που είναι κάτω απ’ αυτό.
Η έννοια «Θεός» υπάρχει στις διδαχές της Σαηεντολογίας, αλλά με διαφορετικό τρόπο από τον Ιουδαϊσμό, τον Χριστιανισμό, τον Ισλαμισμό και τις άλλες θρησκείες που έχουν ως βάση τον θεϊσμό και οι οποίες έχουν τις ρίζες τους στις θρησκευτικές παραδόσεις της Εγγύς Ανατολής. Στη Σαηεντολογία, ο Θεός είναι το υψηλότερο από τα οχτώ δυναμικά, που το άτομο πασχίζει να αγκαλιάσει και να γνωρίσει πλήρως. Από αυτή την άποψη, η έννοια του Θεού, στις διδαχές της Σαηεντολογίας, είναι πολύ προσωπική: στην πραγματικότητα επαφίεται στο ίδιο το άτομο να τον ορίσει πλήρως.
Το δόγμα της Σαηεντολογίας σχετικά με το πνευματικό βασίλειο, αντιπροσωπεύεται με τον «θήταν», ο οποίος σχετίζεται με έννοιες που υπήρχαν στις απαρχές του γνωστικισμού και στον νέο γνωστικισμό: ο άνθρωπος θεωρείται ότι αποτελείται από θήταν, διάνοια και σώμα. Η λέξη «θήταν», που έχει ως υπόβαθρο το ελληνικό γράμμα «θήτα», χρησιμοποιείται στη Σαηεντολογία για να αποφευχθεί η σύγχυση με τους προγενέστερους όρους που σχετίζονται με την «ψυχή».
Στη Σαηεντολογία, ο δρόμος προς την πνευματική επίγνωση διέρχεται μέσω του «ώντιτινγκ», το οποίο είναι μία από τις δύο κεντρικές θρησκευτικές πρακτικές της θρησκείας. Το ώντιτινγκ καταπιάνεται με τον θήταν χρησιμοποιώντας επίπεδα θρησκευτικών υπηρεσιών που ακολουθούν ανοδική πορεία, πράγμα που καθιστά ικανό τον θήταν να επιλύσει τις τραυματικές εμπειρίες, τόσο της τωρινής ζωής όσο και των προηγούμενων ζωών. Αυτή η ανακούφιση επιφέρει μεγαλύτερη πνευματική επίγνωση.
Στη Σαηεντολογία, ο δρόμος προς την πνευματική επίγνωση διέρχεται μέσω του «ώντιτινγκ», το οποίο είναι μία από τις δύο κεντρικές θρησκευτικές πρακτικές της θρησκείας. Το ώντιτινγκ καταπιάνεται με τον θήταν χρησιμοποιώντας επίπεδα θρησκευτικών υπηρεσιών που ακολουθούν ανοδική πορεία, πράγμα που καθιστά ικανό τον θήταν να επιλύσει τις τραυματικές εμπειρίες, τόσο της τωρινής ζωής όσο και των προηγούμενων ζωών. Αυτή η ανακούφιση επιφέρει μεγαλύτερη πνευματική επίγνωση.
Η άλλη κεντρική πρακτική της Σαηεντολογίας ονομάζεται «εκπαίδευση», η οποία είναι η επικεντρωμένη μελέτη των Γραφών της Σαηεντολογίας: των κειμένων, των μαγνητοφωνημένων διαλέξεων και των φιλμ του Λ. Ρον Χάμπαρντ. Το δόγμα της Σαηεντολογίας υποστηρίζει ότι η πνευματική σωτηρία μπορεί να επιτευχθεί σε αυτή τη ζωή, μόνο μέσα από την πρακτική του ώντιτινγκ και της εκπαίδευσης.
