ΑΝΕΞΙΘΡΗΣΚΙΑ
ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑ

Η ποικιλία των εννοιών της θεότητας, της λατρείας, της σωτηρίας και άλλων θρησκευτικών θεμάτων γίνεται ακόμη πιο εμφανής όταν εκτείνεται στις σύγχρονες θρησκείες πέρα από τις κύριες αρχαίες θρησκευτικές παραδόσεις. Τα νέα θρησκευτικά κινήματα δεν είναι μόνο πολλά, αλλά και διαφέρουν πολύ μεταξύ τους. Κάποια προέρχονται από χριστιανικές παραδόσεις· κάποια έχουν ανατολίτικη προέλευση· κάποια επιζητούν να επαναφέρουν μυστικιστικές παραδόσεις· άλλα όμως περιλαμβάνουν την πνευματιστική μεταφυσική των διδαχών της «Νέας Εποχής». Για να αναφερθούμε σε κάτι που μας ενδιαφέρει άμεσα, απλώς για να υπογραμμιστεί το εύρος των εκφράσεων της θρησκευτικότητας, μπορούμε να αναλογιστούμε μια συγκεκριμένη νέα θρησκεία η οποία διαφέρει από όλα αυτά: τη Σαηεντολογία. Σε ορισμένες πλευρές η Σαηεντολογία φαίνεται ότι δε διαφέρει από τον Βουδισμό, τον Τζαϊνισμό και την παράδοση Σάνκια στον Ινδουισμό, αλλά η βάση συλλογισμού πάνω στην οποία στηρίζεται η σωτηριολογία της είναι οι πρακτικές και συστηματικές θεραπευτικές τεχνικές. Προσφέρει στους οπαδούς ένα βαθμιαίο μονοπάτι πνευματικής φώτισης. Ισχυρίζεται ότι απαλλάσσει τους οπαδούς από τις αρνητικές συνέπειες τραυμάτων του παρελθόντος, είτε αυτά τα βίωσαν στην παρούσα ζωή είτε σε προηγούμενες ζωές. Η Σαηεντολογία δεν έχει δόγματα και, ενώ ως αφηρημένη έννοια, όπως το «όγδοο δυναμικό», αναγνωρίζει ένα υπέρτατο ον, αποφεύγει να περιγράψει τα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα. Ούτε αποτελεί αυτό το ον αντικείμενο ικεσίας ή αφοσίωσης. Ο άνθρωπος θεωρείται ότι είναι μια πνευματική οντότητα, ένας θήταν, που καταλαμβάνει υλικά ανθρώπινα σώματα σε διαδοχικές ζωές. Ο θήταν, παρόλο που δεν είναι μέρος του φυσικού σύμπαντος, λέγεται ότι έχει εμπλακεί μ’ αυτό και κατά την πορεία έχει αποκτήσει μια αντιδραστική διάνοια, η οποία ανταποκρίνεται παράλογα και συναισθηματικά σε οτιδήποτε φέρνει στη μνήμη οδυνηρές και τραυματικές εμπειρίες. Η σωτηρία είναι η διαδικασία με την οποία αυτή η αντιδραστική διάνοια μειώνεται και τελικά εξαλείφεται, επιτρέποντας στο άτομο να ζει χρησιμοποιώντας όλες τις δυνατότητές του. Έτσι, ενώ στη βουδιστική καρμική διάταξη των πραγμάτων οι πράξεις του παρελθόντος που δεν έχουν ανακληθεί στη μνήμη λέγεται ότι καθορίζουν αμετάκλητα την παρούσα ζωή, οι εμπειρίες, οι τεχνικές της Σαηεντολογίας υπάρχουν για να δοθεί η δυνατότητα στο άτομο να ανακαλέσει στη μνήμη, να αντιμετωπίσει και να ξεπεράσει τις μοχθηρές επιπτώσεις των δυσμενών γεγονότων του παρελθόντος. Ο απώτερος στόχος για τον θήταν είναι να υπάρχει έξω από το φυσικό βασίλειο, επομένως έξω από το σώμα. Πρόκειται για μια κατάσταση που έχει αναλογίες με τη χριστιανική αντίληψη σχετικά με την ψυχή που έχει σωθεί, αν και η κατάσταση αυτή επιτυγχάνεται με πολύ διαφορετικές διαδικασίες και εκφράζεται με πολύ διαφορετικούς όρους.

Σε ορισμένες πλευρές η Σαηεντολογία φαίνεται ότι δε διαφέρει από τον Βουδισμό, τον Τζαϊνισμό και την παράδοση Σάνκια στον Ινδουισμό, αλλά η βάση συλλογισμού πάνω στην οποία στηρίζεται η σωτηριολογία της είναι οι πρακτικές και συστηματικές θεραπευτικές τεχνικές. Προσφέρει στους οπαδούς ένα βαθμιαίο μονοπάτι πνευματικής φώτισης.

Η Σαηεντολογία διαφέρει ριζικά και από τη χριστιανική και τη βουδιστική σωτηριολογία, κατά το ότι ισχυρίζεται πως έχει τυποποιήσει τις τεχνικές που οδηγούν προς τη σωτηρία και στις οποίες έχει δώσει λογική εξήγηση. Εφαρμόζει σύγχρονες τεχνικές μεθόδους για να πετύχει τους πνευματικούς στόχους στην προσπάθειά της να προσδώσει στις πνευματικές ασκήσεις βεβαιότητα και ένα σύστημα που δικαιώνεται από την πραγματικότητα. Η Σαηεντολογία, που εμφανίστηκε σε μια περίοδο κατά την οποία ο μη θρησκευτικός κόσμος κυριαρχείται ολοένα από την επιστήμη, έχει επίσης δεσμευθεί με την ιδέα ότι ο άνθρωπος χρειάζεται να σκεφτεί λογικά και να ελέγχει τα συναισθήματα που τον αναστατώνουν ως μέσο προς την πνευματική διαφώτιση και σωτηρία. Αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό ρεύμα στη σύγχρονη ποικιλομορφία της θρησκευτικής έκφρασης στον πλουραλιστικό θρησκευτικό πολιτισμό μας.