XVI. Η Ποικιλομορφια αναμεσα στις Θρησκειες: οι Τζαϊνιστες

Μια όχι λιγότερο ριζοσπαστική πρόκληση για τις στενές δυτικές αντιλήψεις για το τι συνιστά θρησκεία παρέχεται από τον Τζαϊνισμό, μια αναγνωρισμένη θρησκεία στην Ινδία, η οποία κανονικά περιλαμβάνεται στη λίστα των (συνήθως 11) μεγάλων θρησκειών. Γι’ αυτήν ο Σερ Τσαρλς Έλιοτ έχει γράψει το εξής: «Ο Τζαϊνισμός είναι αθεϊστικός, κι αυτός ο αθεϊσμός ως αρχή δεν είναι ούτε απολογητική ούτε εριστική, είναι όμως αποδεκτή ως μια φυσιολογική θρησκευτική στάση». Οι τζαϊνιστές, ωστόσο, δεν αρνούνται την ύπαρξη των ντέβα, θεοτήτων, αλλά αυτά τα όντα δεν είναι τίποτε άλλο εκτός από ανθρώπινα όντα, που θεωρείται ότι υπόκεινται στους νόμους της μετενσάρκωσης και της παρακμής και δεν καθορίζουν τη μοίρα του ανθρώπου. Οι τζαϊνιστές πιστεύουν ότι οι ψυχές είναι ατομικές και δίχως τέλος. Δεν αποτελούν μέρος μιας συμπαντικής ψυχής. Οι ψυχές και η ύλη ούτε δημιουργούνται ούτε καταστρέφονται. Η σωτηρία επιτυγχάνεται με την απελευθέρωση της ψυχής από τα ξένα στοιχεία (τα καρμικά στοιχεία) που τη βαρύνουν. Αυτά τα στοιχεία γίνονται αποδεκτά από την ψυχή λόγω των πράξεων πάθους του ατόμου. Τέτοιες πράξεις προκαλούν την εκ νέου γέννηση ανάμεσα σε ζώα ή σε άψυχα αντικείμενα: πράξεις που είναι αξιέπαινες προκαλούν εκ νέου γέννηση μεταξύ των ντέβα. Ο θυμός, η υπερηφάνεια, η απάτη και η απληστία είναι τα κύρια εμπόδια στην απελευθέρωση των ψυχών, κι ο άνθρωπος, με το να αντιστέκεται ή να υποκύπτει σ’ αυτά, είναι κύριος του δικού του πεπρωμένου. Ο άνθρωπος, αν περιορίσει τον εαυτό του κι αν δε βλάψει κανένα ον, ακόμη και τα επιβλαβή έντομα, και αν κάνει ασκητική ζωή, μπορεί να καταφέρει να ξαναγεννηθεί ως ντέβα. Οι ηθικοί κανόνες για αυτόν που έχει βαθιά πίστη είναι να δείχνει καλοσύνη χωρίς να ελπίζει για ανταπόδοση, να χαίρεται για την ευημερία των άλλων, να επιδιώκει να ανακουφίζει τις στεναχώριες των άλλων ανθρώπων και να δείχνει συμπόνια στον εγκληματία. Η αυτοταπείνωση πιστεύεται ότι μπορεί να εκμηδενίζει το συσσωρευμένο κάρμα. Ο Τζαϊνισμός περιλαμβάνει ασκητική ηθική, πρόκειται όμως για ασκητική πολύ διαφορετική από αυτήν που ζητείται στη χριστιανική παράδοση, όντας και πιο παθητική και πιο μοιρολατρική.

XVII. Η Ποικιλομορφία ανάμεσα στις Θρησκείες: ο Ινδουισμός
ΚΑΝΤΕ ΛΗΨΗ ΤΗΣ ΛΕΥΚΗΣ ΒΙΒΛΟΥ