X. Τα Συστατικά Στοιχεία των Σύγχρονων Ορισμών

Κανένας ορισμός της θρησκείας που να μην επιδέχεται αμφισβήτηση δεν έχει γίνει αποδεκτός από όλους τους ειδήμονες. Πολλές φορές όμως οι ειδήμονες έχουν επικαλεστεί ένα πλήθος στοιχείων, τα οποία έχουν παρουσιαστεί με τους κατάλληλους αφηρημένους όρους και τα οποία θεωρούν ότι, με διάφορους συνδυασμούς, αποτελούν τα χαρακτηριστικά της θρησκείας. Περιλαμβάνουν πεποιθήσεις, πρακτικές, σχέσεις και θεσμούς που έχουν σχέση:

α) με δυνάμεις, όντα ή στόχους που είναι υπερφυσικά,

β) με τις έσχατες ανησυχίες του ανθρώπου,

γ) με ιερά αντικείμενα (πράγματα που έχουν ξεχωριστεί και απαγορεύονται) για την πνευματική αφοσίωση,

δ) με μια δύναμη που ελέγχει τη μοίρα του ανθρώπου,

ε) με τη βασική αιτία της ύπαρξης,

στ) με μια πηγή υπερβατικής γνώσης ή σοφίας και

ζ) με τον συλλογικό χαρακτήρα της θρησκευτικής ζωής.

Οι συνέπειες και λειτουργίες μιας θρησκείας είναι οι εξής:

α) ο καθορισμός της ταυτότητας της ομάδας ή/και του ατόμου,

β) η θέσπιση πλαισίου προσανατολισμού,

γ) η διευκόλυνση της δημιουργίας ενός κατασκευασμένου από τον άνθρωπο σύμπαντος εννοιών,

δ) η παροχή καθησυχασμού και παρηγοριάς σχετικά με τις προοπτικές βοήθειας και σωτηρίας και

ε) η δημιουργία κλίματος συμφιλίωσης ανάμεσα στους ανθρώπους και η διατήρηση μιας ηθικής κοινότητας.

Ενώ αυτά τα χαρακτηριστικά θα ήταν γενικώς αποδεκτά από τους ειδήμονες ως πράγματα που χαρακτηρίζουν τις περισσότερες, αν όχι όλες, τις θρησκείες, ίσως αποδειχθεί ότι έχουν πολύ μεγάλη ευρύτητα, ώστε να υπάρξει εύκολη εφαρμογή στην πρακτική, όταν, για παράδειγμα, οι σύγχρονες κυβερνήσεις ή οι σύγχρονοι δικαστές έρχονται αντιμέτωποι με την εφαρμογή κατάλληλων κριτηρίων στη μία ή στην άλλη από τις πολλές, πολύ διαφορετικές, νέες ή νεο-εισαχθείσες θρησκείες που τώρα έχουν οπαδούς στις δυτικές κοινωνίες. Για τον σκοπό αυτόν μπορεί να χρειάζεται ένας πιο λεπτομερής κατάλογος χαρακτηριστικών που να περιλαμβάνει κατηγορίες που η καθεμιά τους παρουσιάζεται όχι ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη θρησκείας, αλλά ως χαρακτηριστικά που πολλές φορές συχνά βρίσκονται στις εμπειρικές μαρτυρίες για κάθε ομάδα που διεκδικεί για τον εαυτό της το στάτους της θρησκείας. Επομένως, αυτά τα χαρακτηριστικά θα πρέπει να θεωρηθούν, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, ως αναγνωρίσιμες «συγγενικές ομοιότητες». Έτσι, κάθε στοιχείο πρέπει να ιδωθεί ως κάτι που πιθανότατα να είναι έκδηλο σε μια θρησκεία, χωρίς το ίδιο να υπονοεί ότι πρέπει να υφίσταται ώστε ένα κίνημα ή ένα σύστημα ιδεών να χαρακτηριστεί θρησκεία.

ΧΙ. Ένας Κατάλογος με τα Πιθανολογούμενα Στοιχεία
ΚΑΝΤΕ ΛΗΨΗ ΤΗΣ ΛΕΥΚΗΣ ΒΙΒΛΟΥ